غرفه‌سازی به‌عنوان یکی از اجزای اصلی صنعت نمایشگاهی، مسیر تکامل و تغییرات گسترده‌ای را طی کرده است. از دوران پیش از انقلاب شکوهمند اسلامی، که ساخت غرفه‌ها با استفاده از ساختارهای مدولار و مصالح ساختمانی آغاز شد، تا امروز که فناوری‌های نوین و طراحی‌های خلاقانه جایگاه ویژه‌ای در این حوزه یافته‌اند، غرفه‌سازی همواره در مسیر رشد و تحول بوده است. حسن بلیله، رئیس انجمن صنفی کارفرمایی غرفه‌سازان و خدمات نمایشگاهی تهران، در گفت‌وگو با کتاب سال صنعت نمایشگاهی 1403 به بررسی روند تکامل این صنعت، چالش‌های پیش‌روی آن و اقدامات اجرایی در دوره ششم انجمن پرداخته است. وی ضمن اشاره به نقش تأثیرگذار این انجمن صنفی در ساماندهی و حمایت از فعالان صنف، از برنامه‌های آینده برای ارتقای استانداردهای غرفه‌سازی، حمایت از کسب‌وکارها و تعاملات گسترده با نهادهای نمایشگاهی سخن گفته است. در این مصاحبه، نگاهی جامع به روند توسعه صنعت غرفه‌سازی در ایران، فعالیت‌های انجمن صنفی کارفرمایی غرفه‌سازان و خدمات نمایشگاهی تهران راهکارهای و پیشنهادی برای بهبود شرایط این حوزه خواهیم داشت.
حسن بلیله با اشاره به تاریخچه صنعت غرفه‌سازی در ایران بیان کرد: این صنعت به دهه چهل و پنجاه شمسی بازمی‌گردد و از آن زمان آغاز شده است. در ابتدا، غرفه‌سازی با استفاده از ساختارهای سنتی و مصالح به کار برده در ساخت ساختمان وسازه های مدولار ساده وارد کشور شد، اما در دهه شصت ، ساخت‌وسازهای معماری نیز به این حوزه راه یافتند. در آن دوران، از مصالح ساختمانی مانند آجر، سیمان و گچ نیز در غرف استفاده می‌شد.
با گذشت زمان و ورود به دهه هفتاد و ازدیاد عنوانهای نمایشگاهی در کشور ، تغییراتی در این صنعت رخ داد و استفاده از متریال‌های سبکتر مورد توجه قرار گرفت. موادی همچون چوب، رنگ، نور و گرافیک جایگزین روش‌های سنتی شدند و سبک طراحی غرفه‌ها به تدریج دگرگون شد.
بخش مدولار نیز در سطح جهانی همواره جایگاه مهمی داشته است. پس از دوران جنگ تحمیلی و با تغییر شرایط اقتصادی کشور، نمایشگاه‌ها به عنوان یک بستر تبلیغاتی بزرگ نیازمند تحولات اساسی شدند. در این مسیر، گرافیست‌ها و معماران و طراحان و اجرا کنندگان غرف در کنار یکدیگر قرار گرفتند و با همکاری متخصصان اجرایی از جمله پیمانکاران، نجاران، نقاشان حرفه‌ای و گرافیست‌های متخصص، چهره جدیدی به نمایشگاه‌ها بخشیدند. نتیجه این تحولات، تغییرات چشمگیری بود که امروزه در صنعت غرفه‌سازی مشاهده می‌شود.
رئیس انجمن صنفی کارفرمایی غرفه‌سازان و خدمات نمایشگاهی تهران با اشاره به سوابق فعالیت‌های این انجمن بیان کرد: انجمن یازده سال پیش، با تلاش بزرگان این صنف وزین که همچنان افتخار همکاری با بسیاری از آن‌ها را داریم، تأسیس شد. هدف اصلی از ایجاد این انجمن، تسهیل امور مربوط به غرفه‌سازان و تقویت همبستگی صنفی بوده که تاکنون در این مسیر موفق عمل کرده است.در این مدت، حمایت‌هایی از سوی بخش دولتی دریافت شد و همیاری‌های بخش خصوصی نیز نقش مهمی در پیشبرد اهداف انجمن و حمایت از اعضا ایفا کرده است. این انجمن فعالیت خود را با تعداد محدودی عضو آغاز کرد، اما به مرور گسترش یافت و اکنون نزدیک به ۲۰۰ عضو دارد. انجمن صنفی غرفه‌سازان یکی از انجمن‌های بزرگ حوزه نمایشگاهی محسوب می‌شود. دوره ششم انجمن، که پس از رأی‌گیری مردادماه سال جاری آغاز شد، با هیئت‌مدیره‌با سابقه صنفی و منسجم فعالیت خود را به طور رسمی شروع کرد. با این حال، در سال‌های گذشته، به‌ویژه در دوره چهارم و پنجم، صنعت غرفه‌سازی به شدت تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا قرار گرفت. تعطیلی گسترده نمایشگاه‌ها منجر به خروج بسیاری از فعالان این حوزه شد وبرخی کسب‌وکار خود را تغییر دادند، و تعدادی نیز به خارج از کشور مهاجرت کردند. پس از پایان دوران کرونا، صنعت نمایشگاهی به تدریج احیا شد وبخشی از فعالان این حوزه بار دیگر به کار بازگشتند. اکنون در دوره ششم انجمن، تلاش می‌کنیم تا با برنامه‌ریزی‌های دقیق، چالش‌های گذشته را پشت سر گذاشته و مسیر توسعه و پیشرفت صنف را هموار کنیم.
اقدامات اجرایی در دوره ششم
بلیله در خصوص اقدامات صورت گرفته در دوره ششم اظهار کرد: در این دوره، چند اقدام مهم و اساسی انجام شد. یکی از مهم‌ترین اقدامات، کمک به تبیین آیین‌نامه شرکت سهامی نمایشگاه‌های بین المللی ج ا.ا بود. این آیین‌نامه نیاز به اصلاحات و تطبیق با شرایط جدید داشت، بنابراین ما یک بررسی دقیق انجام دادیم تا به‌روز شود.
علاوه بر این، در حوزه تبلیغات محیطی و مجازی نیز فعالیت‌های صورت گرفت. نصب بیلبورد در محل شرکت سهامی نمایشگاه‌ها، انتشار اخبار در سایت‌های معتبر، ارائه گزارش‌های خبری و انجام مکاتبات گسترده با رسانه‌ها از جمله اقداماتی بود که برای معرفی و اطلاع‌رسانی بهتر انجمن انجام شد. همچنین از بسیاری از سایت‌های نمایشگاهی درخواست همکاری همه جانبه کردیم که برخی از آن‌ها تعاملات خوبی با ما داشتند.
در کنار این موارد، تفاهم با مجریان نمایشگاهی جهت رفع مشکلات مربوط به تضمین تخلیه غرفه‌ها نیز یکی دیگر از دستاوردهای مهم این دوره بود. این همکاری‌ها در سایت‌های نمایشگاهی مختلف، از جمله مصلی، ایران‌مال، شهر آفتاب و نمایشگاه بین‌المللی تهران، صورت گرفت.
از دیگر اقدامات کلیدی این دوره و تشکر از دوره قبل تبدیل انجمن به یک نهاد صنفی کاملاً قانونی و حقوقی بود. دریافت شناسه ملی برای انجمن و در دوره ما، حساب‌های بانکی انجمن افتتاح شد و موارد مربوط به بیمه پرسنل انجام و جایگاه آن به‌عنوان یک نهاد رسمی، قانونی و معتبر صنفی تثبیت گردید. یکی از چالش‌های جدی که با آن مواجه بودیم، اثبات عدم وجود مدیرعامل در انجمن‌های صنفی به اداره مالیات بود که خوشبختانه موفق به حل این مسئله شدیم. همچنین، لیست بیمه اعضای انجمن به نام خود انجمن صنفی کارفرمایی غرفه‌سازان ثبت شد که گامی مهم در جهت حمایت از اعضا محسوب می‌شود.
در ادامه این مسیر، با تشکر ویژه ازمدیریت حراست حوزه شرکت سهامی نمایشگاه‌ها، موفق شدیم بیش از ۲۰۰ کارت ورود به نمایشگاه از مبادی ورودی دریافت کنیم.
یکی از مسائل مهمی که باید به آن توجه کرد، این است که حدود پنج هزار پیمانکار زیر شاخه در این صنعت فعال هستند، اما تاکنون امکان عضویت رسمی برای آن‌ها فراهم نشده است. برنامه‌ریزی ما این است که تا ابتدای سال آینده، تمامی این پیمانکاران دارای کد شناسایی شوند و فعالیت آن‌ها در تمامی سایت‌های نمایشگاهی تهران تحت این کد شناسایی صورت گیرد. مرحله اول اجرای این طرح، نمایشگاه بین‌المللی تهران خواهد بود.
ساماندهی پیمانکاران و راه‌اندازی سامانه نمایشگاهی
رئیس انجمن صنفی کارفرمایی غرفه‌سازان و خدمات نمایشگاهی تهران در خصوص ساماندهی پیمانکاران غرفه‌سازی تأکید کرد: تمامی غرفه سازان باید تحت لوای سیستم مجوزهای رسمی و ساماندهی‌شده کشور قرار بگیرند. در همین راستا، در حال کار بر روی سامانه دولتی مرتبط با “دولت من” هستیم تا پیمانکاران بتوانند از طریق آن وارد سامانه شوند، اطلاعات خود را بارگذاری کنند و فرآیند ارزیابی را طی کنند.
این پالایش دقیق شامل بررسی‌های فنی و غرفه‌آرایی، نظارت مجریان محترم نمایشگاهی، کنترل‌های شرکت سهامی نمایشگاه‌ها و در نهایت تأیید توسط انجمن غرفه‌سازان خواهد بود. هدف این سامانه، فیلتر کردن و تأیید صلاحیت افراد و شرکت‌های فعال در این حوزه است.
تجهیز دفاتر انجمن و توسعه زیرساخت‌ها رسیدگی به پرونده‌های انضباطی و راه‌اندازی سامانه انضباطی
وی در ادامه با بیان اینکه یکی از اقدامات مهم ما ساخت و تجهیز دفاتر انجمنها در سال جاری بود خاطرنشان کرد اکنون ۴ انجمن نمایشگاهی کشور در پردیس انجمن های نمایشگاهی-در طبقه فوقانی سالن 11 نمایشگاه بین المللی ج.ا.ا مستقر هستند.
در کنار این‌ها، یک سالن کنفرانس ۷۰ نفره نیز در حال تجهیز است که از افتخارات ما در این دوره محسوب می‌شود. این فضا امکان برگزاری جلسات و تعاملات حرفه‌ای را برای اعضای انجمنها فراهم خواهد است.
در این دوره، پرونده‌های انضباطی مرتبط با صنف بررسی شد. از مردادماه تاکنون، بیش از ۸۰ پرونده انضباطی بررسی و رسیدگی شده و در حال حاضر پروندهای جزیی دیگر نیز در دست بررسی است. این پرونده‌ها شامل تخلفات و اختلافات میان غرفه‌داران، غرفه‌سازان و پیمانکاران بوده و هر مسئله‌ای صنفی، در این کمیته‌ها رسیدگی می‌شود.
سامانه انضباطی انجمن غرفه‌سازان روی سایت رسمی شرکت سهامی نمایشگاه‌ها است. افراد می‌توانند از طریق این سامانه وارد شده و فرآیندهای مربوطه را انجام دهند.
کمیته‌های تخصصی و تقویت کار گروهی
وی در ادامه گفت: در این دوره، جلسات متعددی در کمیته‌های مختلف انجمن برگزار شده است. این کمیته‌ها که به عنوان بازوهای اجرایی و نظارتی انجمن فعالیت می‌کنند، وظیفه هدایت، نظارت و ساماندهی امور صنفی را بر عهده دارند. از جمله این کمیته‌ها در جهت بهبود شرایط کاری و حرفه‌ای غرفه‌سازان و نمایشگاه‌ها فعالیت می‌کنند.
بازدیدهای فنی و تعامل مثبت با ارکان نمایشگاهی
بلیه در خصوص بازدیدهای فنی بیان کرد: در زمان برگزاری نمایشگاه‌ها، چه در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران و چه در سایر نمایشگاه‌های بزرگ بازدیدهای فنی قبل از شروع نمایشگاه انجام شده است. این بازدیدها با حضور اعضای هیئت‌مدیره، بازرسین فنی و کمیته ارتقای کیفیت و نظارت و بازرسی صورت گرفته تا روند اجرای پروژه‌ها مطابق با استانداردهای لازم پیش برود.
وی افزود: یکی از نقاط قوت ما در دوره ششم، ارتباط سازنده و تعامل مثبت با مسئولان نمایشگاه‌ها بوده است. همکاری نزدیک انجمن با ارکان مختلف نمایشگاهی باعث شده تا روند اجرایی نمایشگاه‌ها به شکل بهتری مدیریت شود و تشکر ویژه از همه مدیران این صنعت.
راه‌اندازی اولین تعاونی بزرگ صنعت نمایشگاهی
بلیله با اعلام اینکه اولین تعاونی پرجمعیت صنعت نمایشگاهی کشور به همت انجمن غرفه‌سازان تأسیس شده است؛ تصریح کرد: این تعاونی که در حال حاضر 102 عضو دارد، و فعالیت رسمی خود را آغاز نموده است .
هدف از ایجاد این تعاونی، تسهیل امور مربوط به غرفه‌سازان، مجریان نمایشگاهی و سایت‌های نمایشگاهی است. این تعاونی می‌تواند از تأمین اقلام و تجهیزات مورد نیاز غرفه‌سازی گرفته تا حمایت‌های کامل اجرایی در بستر نمایشگاه‌ها، نقش مؤثری ایفا کند و
همچنین بخش دیجیتال مارکتینگ این شرکت تعاونی در آینده نزدیک فعال خواهد شد تا به مدرن‌سازی و بهینه‌سازی صنعت نمایشگاهی کشور کمک نماید .
اهمیت صنعت نمایشگاهی در اشتغال‌زایی
وی در ادامه گفت: این صنعت، با وجود اشتغال‌زایی گسترده، هنوز به جایگاه واقعی خود نرسیده و مهجور واقع شده و به‌عنوان یک صنعت رسمی شناخته نشده است. برای درک وسعت این صنعت، کافی است بدانیم که در سال گذشته تنها در نمایشگاه بین‌المللی تهران، پنج میلیون ساعت کاری صرف فعالیت‌های نمایشگاهی شده است. اگر این عدد را در پنج سایت معتبر تهران در نظر بگیریم، میزان اشتغال‌زایی این حوزه به بیش از ۲۰ میلیون ساعت کاری در سال می‌رسد که نشان‌دهنده اهمیت حیاتی این صنعت در اشتغال کشور است.
در سال ۱۴۰۲ بیش از یک میلیون مترمربع غرفه نمایشگاهی فقط در ساین نمایشگاه بین المللی واگذار شد که ۹۰ تا ۹۵ درصد آن‌ها ساخته شده‌اند (به‌جز بخش مدولار). این حجم عظیم ساخت‌وساز، نیازمند طراحی، نظارت و اجرای گسترده بوده که انجمن غرفه سازان نقش مهمی در ساماندهی آن داشته است.
تطهیر و ساماندهی غرفه‌سازان پس از پنج سال
بازبینی و نظارت دقیق بر پرونده‌های غرفه‌سازان از اقدامات مهم این دوره است. بعد از پنج سال، روند راستی آزمایی و ساماندهی شرکت‌های غرفه‌ساز آغاز شد و در حال حاضر بازدیدهای حضوری از دفاتر آن‌ها در حال انجام است. تاکنون 50 درصد از دفاتر مورد بررسی کامل قرار گرفته‌اند و این روند با سرعت بیشتری ادامه دارد،
تمام این اقدامات پیرو زحمات شایان ذکر و موثر هیئت مدیره و بازرسین ادوار قبل این انجمن صورت گرفته و در حال تکمیل از طرف هیئت مدیره و بازرس دوره ششم است. علی‌رغم شرایط اقتصادی سخت، تحریم و تورم شدیدی که فشار زیادی بر صنف غرفه‌سازان وارد کرده، این انجمن در حد توان گام‌های مؤثری برای حفظ پایداری کسب‌وکارهای فعال در این حوزه را برمی‌دارد.
متأسفانه برخی شرکت‌ها به دلیل افزایش هزینه‌ها و نوسانات قیمتی، حتی قادر به ارائه قیمت دقیق برای پروژه‌های خود نیستند.
با این وجود، انجمن غرفه‌سازان با تمام توان در حال حمایت از اعضای خود و ارتقای سطح صنعت نمایشگاهی کشور است.
چالش‌های اساسی صنعت غرفه‌سازی، لزوم افزایش حمایت‌های همه جانبه
با توجه به تورم شدید، هزینه‌های ساخت غرفه به شکل قابل‌توجهی افزایش یافته است. برای مثال، در ابتدای سال جاری نئوپان را بین ۵۰۰ تا ۸۰۰ هزار تومان خریداری می‌کردیم، اما هم‌اکنون قیمت آن به 1.5 میلیون تومان رسیده است. به‌طور کلی، متریال‌های مصرفی ما در کمتر از یک سال درصد بالایی افزایش قیمت داشته‌اند و حاشیه سود شرکت‌های غرفه‌ساز به‌شدت کاهش یافته و فشار مالی زیادی به آن‌ها وارد شده است.
ما برای حفظ و توسعه این صنعت، نیاز به حمایت‌های مالی، تسهیلات ویژه و سیاست‌گذاری‌های هدفمند داریم تا غرفه‌سازان بتوانند با این تورم سنگین، همچنان به فعالیت خود ادامه دهند.
از سوی دیگر در فضایی که رقابت مالی شدید وجود دارد، برخی از شرکت‌های کوچک‌تر که توان مالی بالایی ندارند از اتحاد و همکاری فاصله می‌گیرند.
ضرورت جذب و ساماندهی غرفه‌سازان خارج از انجمن
رئیس انجمن صنفی کارفرمایی غرفه‌سازان و خدمات نمایشگاهی تهران در پایان گفت: وظیفه اصلی انجمن صنفی کارفرمایی غرفه‌سازان، ساماندهی و حمایت از اعضای این صنف است. با این حال، حدود 20 درصد از غرفه‌سازانی که در این صنعت در سطح شهر تهران فعالیت عمده می‌کنند، عضو انجمن نیستند. به همین دلیل، یکی از اولویت‌های انجمن، جذب این شرکت‌ها و یکپارچه‌سازی استانداردهای کیفی و اجرایی در این حوزه است. هدف این است که همه غرفه‌سازان در یک چارچوب مشخص فعالیت کنند و از حمایت‌های لازم برخوردار شوند. با ایجاد این انسجام، کیفیت کار افزایش یافته و مشکلات صنفی کاهش خواهد یافت.
در آخر با آرزوی موفقیت و پیروزی برای همه همکاران در نمایشگاه ها و اطمینان به همکاریهای ثمر بخش در آینده.